Hoe journalisten generatieve AI gebruiken en ervaren

Generatieve AI (genAI) biedt kansen om efficiënter nieuws te maken, maar verandert journalistiek nog niet volledig. Uit een onderzoek met 286 journalisten uit België en Nederland blijkt dat meer dan de helft genAI gebruikt, vooral ter ondersteuning van huidige (op tekst gebaseerde) taken. Er werden geen grote regionale verschillen gevonden tussen Vlaanderen, Wallonië en Nederland. Individuele factoren zoals AI-geletterdheid spelen een meer uitgesproken rol in de adoptie van genAI. Journalisten zien genAI als hulpmiddel, niet als vervanging, en benadrukken het belang van authenticiteit, objectiviteit en menselijke controle. Ze pleiten voor duidelijke ethische richtlijnen en gedeelde verantwoordelijkheid in de nieuwssector.

‍Gebruik van genAI in nieuwsredacties‍

• Meer dan de helft van de journalisten in België en Nederland gebruikt genAI, maar slechts een kwart gebruikt het wekelijks.
• GenAI wordt vooral ingezet voor vertalen, transcripties maken en tekstcontrole. Het ondersteunt bestaande taken, maar verandert journalistieke processen nog niet fundamenteel.
• Journalisten gebruiken genAI vooral om efficiënter te werken, zonder dat de kern van hun werk wordt aangetast.‍

AI-kloof

• Er zijn weinig regionale verschillen tussen journalisten in Vlaanderen, Wallonië en Nederland. Persoonlijke factoren spelen een grotere rol.
• Jongere journalisten staan positiever tegenover genAI dan oudere collega’s.
• AI-kennis verschilt sterk: journalisten met meer AI-vaardigheden adopteren genAI sneller. Dit benadrukt de noodzaak om AI-vaardigheden te verbeteren binnen de journalistiek.
• Er ontstaan drie journalistprofielen: ervaren AI-gebruikers (experienced AI enthusiasts), twijfelende waarnemers (undecided observers) en mensen die genAI afwijzen (uninformed dystopians).

Verantwoord gebruik van genAI

• GenAI wordt gezien als een hulpmiddel, niet als vervanging van journalisten. Waarden zoals authenticiteit, objectiviteit en geloofwaardigheid blijven cruciaal.
• Journalisten maken zich zorgen over ethiek en pleiten voor duidelijke richtlijnen en transparantie in het gebruik van genAI.
• Grotere mediaorganisaties hebben meer middelen om genAI te testen, wat kan leiden tot ongelijkheid tussen grote en kleine redacties.

Conclusie

GenAI biedt kansen voor efficiëntere journalistiek, maar verandert de kern van het vak nog niet. Journalistieke waarden en ethische richtlijnen blijven essentieel. Toekomstig onderzoek moet zich richten op hoe genAI in verschillende culturen en redacties wordt geïntegreerd.