Wat is de rol van de publieke omroep? Antwoorden van publiek, overheid en stakeholders

Deze studie onderzoekt meningen van overheid, oppositie, publieke dienstomroepen, mediabelanghebbenden en het publiek over de rol van publieke omroepen en hun invloed op de vernieuwing van het managementcontract van de VRT met de Vlaamse overheid voor 2021-2025. Ondanks druk voor hervormingen blijven de meeste betrokkenen een gecentraliseerde, brede publieke omroep steunen. Ze verwachten dat de omroep steeds meer mediaproblemen oplost met minder geld. Het onderzoek laat zien hoe complexe meningen het moeilijk maken om een langetermijnvisie te ontwikkelen.

• Het perspectief van de overheid
  • De regering wilt de Vlaamse identiteit versterken en ziet de VRT als een belangrijke bijdrage hiervoor.
  • VRT moet zich richten op kwalitatief hoogstaande content, maar mag tegelijkertijd de markt niet verstoren voor andere media-aanbieders.
  • De nadruk ligt op neutraliteit en onpartijdigheid in de programma's van VRT.
  • De minister van Media wilt dat VRT deelneemt aan gezamenlijke initiatieven en samenwerkingen, met oog voor winstgevendheid.
• Het perspectief van de oppositie
  • De resolutie van de oppositiepartijen (Groen en Vooruit) benadrukt de behoefte aan een sterke, allesomvattende publieke omroep die niet beperkt wordt op vlak van informatie of online aanbod, en die de publieke taak voorrang geeft boven commerciële belangen.
  • Ze pleiten voor meer aandacht voor niche doelgroepen (zoals jongeren en slechthorenden) en benadrukken dat onderwijs en mediawijsheid van groot belang zijn.
• Het perspectief van de stakeholders (of belanghebbenden)
  • De meningen van de stakeholders kunnen worden ingedeeld in twee grote groepen:
    • Voorstanders van een allesomvattende publieke omroep met een brede opdracht en sterke online aanwezigheid: dit zijn vooral journalisten, culturele instellingen, onderwijsinstellingen en maatschappelijke organisaties
    • Zij die vinden dat de VRT zich eerder moet beperken tot specifieke domeinen: dit zijn vooral andere spelers in de mediasector
  • Ze verwachten meer diepgaande en structurele samenwerkingen, met meer aandacht voor diversiteit, inclusie, cultuur, onderwijs en kwetsbare doelgroepen.
• Het perspectief van de publieke omroep
  • VRT zelf pleit voor meer continuïteit in plaats van drastische veranderingen. Ze willen een breed gedefinieerde, onafhankelijke publieke omroep zijn die de nadruk legt op de Vlaamse cultuur en taal.
  • Ze willen een meer diverse VRT, grotere digitale overgang, ambitieuzere strategie om een breder publiek te bereiken (zoals kwetsbare groepen) en meer inzetten op het verbeteren van de geletterdheid.
• Het perspectief van het publiek
  • De respondenten van de survey geven aan dat ze alle kernmissies van de VRT belangrijk vinden, alhoewel er meer nadruk ligt op nieuws en informatie dan de educatieve en culturele missie.
  • VRT moet zich onderscheiden van commerciële zenders door content aan te bieden met informatieve of educatieve waarde, vooral gericht op kinderen. Er ligt ook een sterke nadruk op objectieve en neutrale berichtgeving.
  • De meeste respondenten vinden dat VRT aandacht moet besteden aan Vlaamse geschiedenis, tradities en gebruiken, maar er is verdeeldheid over het gebruik van standaard Nederlands en over inclusiviteit van etnisch-culturele minderheden in programma's.
• Conclusie
  • Ondanks veranderingen in de media en roep om hervorming, blijven de verwachtingen van het publiek en belanghebbenden voor de VRT min of meer hetzelfde, waarbij ze een centrale, alomvattende publieke omroep verwachten. Toch krijgen ze een beperkter budget. De flexibiliteit en het aanpassingsvermogen van de VRT zijn dus cruciaal.
  • Nieuwe uitdagingen, zoals nepnieuws en privacybescherming, vergroten de behoefte aan een sterke publieke omroep, maar deze komen bovenop bestaande taken in plaats van deze te vervangen.
  • De politiek en symboliek hebben invloed op het proces, maar belanghebbenden hebben nog steeds impact, hoewel de uiteindelijke beslissingen bij de overheid liggen. Elk managementcontract weerspiegelt verschillende, soms tegenstrijdige belangen, en wordt vaak beladen met politieke symboliek en compromissen.
  • Het is moeilijk om een duidelijke visie op de publieke omroep te identificeren vanwege het ingewikkelde beleidsproces en de vele belanghebbenden.