Hoe onbeleefdheid in de politiek het vertrouwen in politici en media schaadt

Uit onderzoek blijkt dat politieke debatten waarin politici onbeleefd zijn, het vertrouwen in hen vermindert. Dit artikel onderzoekt daarnaast hoe nieuwsmedia, die vaak extra nadruk leggen op onbeleefdheid in hun berichtgeving, het politieke vertrouwen én hun eigen geloofwaardigheid beïnvloeden. Twee experimenten tonen aan dat onbeleefdheid politici minder betrouwbaar laat lijken. Het effect van onbeleefdheid in het nieuws op de betrouwbaarheid van politici is minder duidelijk, met één experiment dat een negatief effect laat zien en één zonder effect. Wel blijkt dat zulke berichtgeving het vertrouwen in de media zelf verlaagt.

‍

Resultaten

Politici die onbeleefd zijn tijdens debatten worden als minder betrouwbaar gezien. Dit vertrouwen daalt verder wanneer media extra nadruk leggen op deze onbeleefdheid, hoewel dit effect niet altijd even sterk is. Daarnaast blijkt dat media, door te focussen op onbeleefdheid, hun eigen geloofwaardigheid schaden. Mensen vertrouwen het nieuws minder wanneer journalisten onbeleefdheid overdrijven, wat er uiteindelijk voor kan zorgen dat ze minder nieuws volgen.

Mensen hebben het meeste vertrouwen in politici als deze beleefd blijven en media geen aandacht besteden aan onbeleefd gedrag. Zodra politici onbeleefd worden en journalisten dit benadrukken, daalt het vertrouwen in politici sterk. Opvallend genoeg heeft onbeleefdheid weinig effect op het algemene vertrouwen in het politieke systeem. Dit vertrouwen is stabieler en verandert minder snel door gedrag van individuele politici of door mediaberichtgeving die nadruk legt op onbeleefdheid..

Daarnaast blijkt dat het politieke systeem in een land invloed heeft. In tweepartijensystemen, zoals in de VS, kan onbeleefdheid een groter effect hebben op het vertrouwen in het politieke systeem dan in meerpartijenstelsels, zoals in België. In een tweepartijenstelsel weerspiegelen aanvallen van één of beide partijen immers vrijwel het volledige systeem. In een meerpartijenstelsel daarentegen blijven er altijd andere partijen over die zich mogelijks wél hoffelijk opstellen, waardoor het beeld van het systeem als geheel minder snel wordt aangetast. Over het algemeen kan onbeleefdheid in debatten en nieuws echter schadelijk zijn voor een goed functionerende democratie.

Limitaties

Niet iedereen reageert hetzelfde op onbeleefdheid. Factoren zoals politieke interesse of kennis kunnen de resultaten beïnvloeden. Ook waren de experimenten kort en zagen deelnemers slechts een fragment van een debat en één nieuwsbericht. Langdurige blootstelling aan onbeleefdheid, zoals in het echte leven, kan grotere effecten hebben.

Verder was het onderzoek beperkt tot één onderwerp (“binnenlandse veiligheid”) en uitgevoerd in Vlaanderen. Andere onderwerpen of mediaculturen kunnen mogelijk andere resultaten opleveren. Bovendien werden eenvoudige meetmethoden gebruikt, wat de nauwkeurigheid kan beperken. Toekomstig onderzoek zou uitgebreidere metingen en diverse onderwerpen moeten verkennen om beter inzicht te krijgen in de effecten van onbeleefdheid op vertrouwen in politici en de media.

‍