Populistische advertenties verminderen vatbaarheid voor desinformatie

Deze studie onderzoekt aan de hand van een survey (N=891) hoe populistische advertenties en vatbaarheid voor desinformatie elkaar beïnvloeden tijdens de Belgische Federale verkiezingscampagne van 2024. Uit de resultaten blijkt dat mensen die populistische advertenties zien, na verloop van tijd minder vatbaar worden voor desinformatie. Dit wijst erop dat ze kritischer omgaan met onjuiste informatie. Andersom heeft vatbaar zijn voor desinformatie geen invloed op hoeveel populistische advertenties iemand ziet. Dit onderzoek laat zien dat populistische retoriek onverwacht kan helpen om desinformatie te herkennen en te weerstaan en biedt nieuwe inzichten in politieke communicatie en digitale media.

• Heeft blootstelling aan populistische advertenties invloed op vatbaarheid voor desinformatie?
  Mensen die populistische advertenties zien, worden na verloop van tijd minder vatbaar voor desinformatie. Bij herhaalde blootstelling zouden mensen kritischer kunnen worden en meer weerstand ontwikkelen tegen misleidende informatie. Dit sluit aan bij de theorie dat mensen reageren met meer scepsis wanneer ze zich gemanipuleerd voelen.
• Heeft vatbaarheid voor desinformatie invloed op blootstelling aan populistische advertenties?
  Mensen die vatbaar zijn voor desinformatie worden niet vaker blootgesteld aan populistische advertenties. Dit laat zien dat de algoritmes achter advertenties niet direct beïnvloed worden door hoe gevoelig iemand is voor nepnieuws.
• Is er een versterkend effect tussen populistische advertenties en vatbaarheid voor desinformatie?
  Er is geen wederzijds versterkend effect gevonden. Hoewel populistische advertenties vatbaarheid voor desinformatie verminderen, heeft vatbaarheid voor desinformatie geen invloed op hoe vaak iemand populistische advertenties ziet.

Maatschappelijke gevolgen

• Mediawijsheid
  Populistische advertenties kunnen onverwacht helpen bij mediawijsheid. Door de manipulatieve technieken in deze advertenties te herkennen, kunnen mensen ook leren om andere vormen van desinformatie te doorzien. Dit kan gebruikt worden in educatieve programma’s om kritisch denken te bevorderen.
• Transparantie in online advertenties
  Bepaalde groepen lopen meer risico om populistische advertenties te zien. Om dit te voorkomen, is het belangrijk dat er meer transparantie komt over hoe algoritmes werken en mensen advertenties laten zien. Dit kan helpen om misbruik te voorkomen.

Vragen en toekomstig onderzoek

Hoewel populistische advertenties soms kunnen helpen bij het herkennen van desinformatie, blijft het belangrijk om te onderzoeken hoe deze boodschappen in andere landen en contexten werken. In landen met sterkere politieke polarisatie kunnen deze advertenties misschien juist verdeeldheid vergroten. Ook moet verder worden onderzocht hoe populistische communicatie in natuurlijke situaties invloed heeft, omdat deze studie gebaseerd is op zelfrapportage en gecontroleerde omstandigheden.

Conclusie

Dit onderzoek laat zien dat blootstelling aan populistische advertenties na verloop van tijd kan leiden tot minder vatbaarheid voor desinformatie. Dit suggereert dat populistische boodschappen, ondanks hun manipulatieve aard, juist kritisch denken kunnen stimuleren. Mensen lijken weerstand te ontwikkelen tegen misleidende informatie door herhaaldelijk geconfronteerd te worden met populistische retoriek. Tegelijkertijd werd er geen wederkerig effect gevonden: vatbaarheid voor desinformatie beïnvloedt niet hoe vaak mensen populistische advertenties zien. Deze resultaten benadrukken dat de technieken uit populistische boodschappen mogelijk kunnen worden ingezet in mediawijsheidsprogramma’s. Door mensen bewust te maken van manipulatieve strategieën kunnen zij leren kritischer om te gaan met andere vormen van misleidende communicatie.