Systematisch denken helpt jongeren nepnieuws te herkennen

In een online wereld vol misinformatie is het belangrijk om nieuws op geloofwaardigheid te beoordelen. Dit onderzoek keek naar Vlaamse jongeren (15-19 jaar) en hoe zij nieuws beoordelen. Jongeren gebruiken vaker systematische strategieën (bijvoorbeeld kritisch nadenken) dan snelle, oppervlakkige beoordelingen. Alleen deze systematische aanpak helpt hen om betere vaardigheden te ontwikkelen in het beoordelen van nieuws. Hoe vaak jongeren media gebruiken, beïnvloedt hun strategie niet. Kennis over nieuws en houding tegenover nieuws spelen wel een kleine rol. Deze inzichten geven richting aan toekomstig onderzoek en onderwijs over nieuwsgeletterdheid en geloofwaardigheid.

• Jongeren gebruiken systematisch denken vaker dan snelle shortcuts
  Uit het onderzoek blijkt dat jongeren meer systematische strategieën gebruiken (kritisch nadenken) dan heuristische strategieën (snelle, intuïtieve shortcuts) om de geloofwaardigheid van online nieuws te beoordelen. Dit is verrassend, omdat eerder onderzoek suggereerde dat mensen online vaker shortcuts gebruiken vanwege de grote hoeveelheid informatie. Jongeren lijken zich echter minder bewust van hun intuïtieve shortcuts, wat kan verklaren waarom ze meer systematische evaluaties rapporteren.
• Systematisch en heuristisch denken kunnen samenwerken
  Jongeren die systematische evaluaties gebruiken, maken ook meer gebruik van heuristische evaluaties. Dit lijkt tegenstrijdig, omdat men meestal denkt dat deze twee manieren van denken gescheiden zijn. Het kan zijn dat deze jongeren meer betrokken zijn bij nieuws en daarom beide strategieën gebruiken. Een andere verklaring is dat systematisch en heuristisch denken elkaar aanvullen in plaats van elkaar uit te sluiten.
• Systematisch denken verbetert zelfvertrouwen in nieuws beoordelen
  Jongeren die systematisch nieuws beoordelen, voelen zich beter in staat om echt en nepnieuws van elkaar te onderscheiden. Onderwijs legt vaak de nadruk op kritische analyse, waardoor jongeren het idee krijgen dat dit de beste manier is om nieuws te beoordelen. Het gebruik van heuristieken (shortcuts) werd echter niet als negatief ervaren.
• Mediagebruik heeft weinig invloed
  Hoeveel tijd jongeren besteden aan nieuws of sociale media voorspelt niet hoe ze de geloofwaardigheid van nieuws beoordelen. Het gaat meer om wat ze tijdens die tijd doen, zoals welke platforms ze gebruiken of hoe ze informatie verwerken.
• Kennis over nieuws helpt bij kritisch denken
  Jongeren die meer weten over hoe nieuws wordt gemaakt en verspreid, gebruiken vaker systematisch denken. Ook jongeren die het belangrijk vinden om het nieuws te volgen, beoordelen nieuws vaker kritisch.
• Waarom dit onderzoek belangrijk is
  Dit onderzoek laat zien hoe jongeren omgaan met nieuws en welke strategieën ze gebruiken om nepnieuws te herkennen. Het benadrukt het belang van onderwijs dat jongeren leert kritisch met nieuws om te gaan en meer kennis over nieuws bijbrengt. Deze inzichten zijn waardevol voor toekomstig onderzoek en voor scholen die lesprogramma’s willen uitwerken over vaardigheden voor geloofwaardigheidsevaluatie