Waarom en hoe Vlamingen nieuws consumeren

Dit onderzoek brengt in kaart welke plaats nieuws opneemt in de mediagewoonten van Vlamingen. De studie stelt dat je nieuwsgebruik nooit volledig kan begrijpen wanneer je het bestudeert in isolatie of als een losstaand gedrag, en onderzoekt vandaar nieuwsgebruik als onderdeel van iemands vaste mediaroutine. Meer specifiek wordt de vraag gesteld wanneer nieuws (1) een promintente ( = een dominante, centrale plaats in het mediagebruik) en/of diverse rol ( = combinatie van platformen, bronnen, toestellen) opneemt in iemands mediagebruik, en (2) welke factoren dit bepalen.

‍

Om een antwoord te bieden op de onderzoeksvragen, werd eerst het mediagebruik van een representatieve set Vlamingen in kaart gebracht. Op basis daarvan werden zes mediaprofielen geïdentificeerd, die elk op een eigen manier media gebruiken. Dit zijn - gaande van disruptief tot traditioneel mediagebruik - de Superstreamers, Multimedia Masters, News Omnivores, Broadcast Enthusiasts, intentionalists en Traditionalists.

De bevindingen:

1) Bij slechts twee van de zes mediaprofielen neemt nieuwsgebruik een prominente en/of diverse rol op.

Bij twee mediaprofielen neemt nieuwsgebruik een centrale of prominente plaats in:

• News omnivores - Dit profiel voelt een sterke noodzaak geïnformeer te zijn. Wanneer ze spreken over hun mediagebruik, spreken ze meteen over hun nieuwsgebruik.
• Traditionalists - Oudste mediaprofiel. Ze consumeren dagelijks hetzelfde nieuws, en benoemen dit als een belangrijke traditie. Het radionieuws om 8u of het Journaal om 19u geeft structuur aan hun dag.

Alle andere mediaprofielen gebruiken ook nieuws, maar daar fungeert nieuws eerder als bijproduct van bijvoorbeeld hun scroll- of zapgedrag, of is er gewoonweg een grotere aandacht voor entertainment. Bij bijvoorbeeld Superstreamers neemt nieuws slechts een klein onderdeel op van hun totale schermtijd.

Bij twee mediaprofielen is het nieuwsgebruik zeer divers:

• News omnivores - combineren tv, radio, kranten, apps, podcasts, websites en sociale media.
• Multimedia Masters - gebruiken een resem aan digitale bronnen, platformen, nieuwsmerken, maar minder traditioneel nieuws

Terwijl Traditionalists veel nieuws consumeren, blijft dit zeer beperkt tot de gekende traditionele kanalen, zoals de televisie of krant. Bovendien blijven ze zeer trouw aan dezelfde nieuwsmerken.

‍

2) We identificeerden 9 factoren die mee verklaren waarom iemands nieuwsgebruik net prominent en/of divers is.

Uit de interviews met gebruikers die binnen de mediaprofielen vallen, identificeerden we 9 categorieën van factoren die mee verklaren waarom sommige profielen prominent en/of divers nieuwsgebruik hebben, en andere niet. Die doopten we om tot news use enablers en news use disablers:

• Psychologisch: interesse in nieuws, intrinsieke motivatie, nieuwsmoeheid
• Cognitief: geïnformeerd willen zijn, geïnformeerde keuzes willen maken
• Mediagebruik: mediageletterd zijn, bredere mediagewoonten hebben die leiden tot nieuwsgebruik
• Habitueel: nieuwsroutines hebben, familair zijn met nieuwsmerken/bronnen
• Editoriaal: kwaliteitsvol, betrouwbaar nieuws tot de beschikking hebben
• Sociaal: beïnvloed worden door peers, nieuws consumeren door of met anderen
• Toegankelijkheid: Tijd en geld hebben om nieuws te kunnen consumeren
• Technologisch: Algoritmen die je nieuws tonen
• Situationeel: belangrijke events die in het nieuws komen, of situationele omstandigheden zoals vakantie hebben

Sommige factoren verklaren het nieuwsgebruik, andere verklaren waarom mensen het net vermijden.
Niet iedere factor is bovendien even belangrijk binnen ieder mediarprofiel. Bij Superstreamers is technologie een belangrijke news use enabler: namelijk de algoritmen op sociale media die de jongeren incidentieel blootstellen aan nieuws. Bij de News Omnivores speelt de nood om geïnformeerd te zijn, de cognitieve enabler, een grotere rol.

‍

3) Nieuwsgebruik kent sterke gelijkenissen met het volledige mediagebruik.

Nieuws is zeer verweven met brede (media)routines. Bij mediaprofielen waar de smartphone en sociale media zeer centraal staan, wordt nieuws ook voornamelijk via de smartphone en sociale media geconsumeerd. Nieuws is onderdeel van iemands scrollgedrag op sociale media, of iemands televisie-avond. Nieuwsgebruik is bovendien zeer context-gebonden en maakt deel uit van vaste routines zoals pendelen naar het werk, 's avonds scrollen op TikTok of radio luisteren in de auto.

‍

Conclusie

Begrijpen waarom en hoe Vlamingen nieuws gebruiken is een zeer complexe puzzel. We beargumenteren dat we die puzzel pas kunnen leggen wanneer we nieuwsgebruik kaderen in iemands volledige (media)routine.
De resultaten tonen aan dat nieuws voor veel Vlamingen past binnen bredere 'mediaflows', en dat nieuwsgebruik zelden op zichzelf staat. Begrijpen in welke context nieuwsgebruik plaatsvindt, helpt ons begrijpen waarom sommige mediaprofielen er net dan voor kiezen nieuws te consumeren, op die specifieke manier.

‍