In de leefwereld van Vlaamse jongeren vallen digitale toestellen en schermen niet meer weg te denken. Zowel in hun vrije tijd als op school vind je ze vaak achter een smartphone, computer- of televisiescherm gekluisterd. Ze experimenteren met artificiële intelligentie, doen online aankopen, kijken ontspannende films of maken huiswerk. Schermtijden van jongeren lopen zo makkelijk op tot ettelijke uren per dag. Maar wat doen jongeren nu precies dagelijks op die schermen? En welke applicaties openen ze het vaakst?
Deze dataduik brengt het dagelijks mediagebruik van jongeren tussen 10 en 18 jaar in kaart, en baseert zich hiervoor op data van de meest recente Apenstaartjarenstudie. De cijfers gaan over een diverse groep van 4453 Vlaamse jongeren. Zowel leerlingen uit de 3e graad lager onderwijs en leerlingen uit het secundair onderwijs werden bevraagd.
Wanneer we de wekelijkse schermactiviteiten oplijsten, valt de populariteit van berichten sturen, muziek beluisteren en korte filmpjes bekijken meteen op. Meer dan 4 op 5 jongeren doet dit minstens wekelijks. Wanneer wordt ingezoomd op de dagelijkse activiteiten, treedt er echter verandering op in die volgorde. Jongeren zetten het vaakst hun scherm aan om te kunnen chatten of om foto’s te bekijken op sociale media. Muziekluisteren verschuift naar de derde plaats. Dit zijn allemaal activiteiten die eerder van korte duur zijn en eenvoudig op de smartphone uitgevoerd kunnen worden. Films kijken op YouTube, series kijken op Netflix of games spelen zijn tragere activiteiten die eerder wekelijks worden gedaan.
We merken bovendien een verschil in dagelijkse schermactiviteiten naargelang gender en graad. Zowel bij jongens als bij meisjes zijn berichten sturen of korte filmpjes bekijken op sociale media dé belangrijkste dagelijkse media-activiteiten. 1 op 3 van de bevraagde jongens gamet meerdere keren per dag, of kijkt meerdere keren per dag naar YouTube of Twitch. Bij meisjes zijn die activiteiten minder populair. Dagelijks gamen wordt daarnaast vooral gedaan door jongere scholieren, terwijl oudere scholieren uit de derde graad secundair onderwijs liever dagelijks muziek luisteren of via sociale media filmpjes kijken of chatten met anderen.
Ook op gebied van sociaal-economische status (SES) vallen enkele verschillen op te merken. Zo bekijken jongeren met een hoge SES vaker meerdere keren per dag filmpjes of foto’s op sociale media (56% vs 46%) en chatten zij ook vaker dagelijks (66% vs 54%) dan jongeren met een lage SES.
Er valt een duidelijke link te leggen tussen de dagelijkse schermactiviteiten van jongeren en de applicaties die ze iedere dag openen. Een meerderheid van de jongeren gebruikt wekelijks socialemediaplatformen zoals Instagram of TikTok, zit daarnaast wekelijks op een schoolplatform zoals Smartschool en streamt wekelijks series op Netflix of andere streamingplatformen. Wanneer naar zeer frequent dagelijks gebruik wordt gekeken, springen vooral Snapchat en TikTok in het oog, waar chatten of video's en foto's bekijken van anderen tot de hoofdactiviteiten behoren.
Ook hier is een verschil naargelang gender en scholingsgraad. Meisjes gebruiken alle applicaties vaker dan jongens, met uitzondering van YouTube. Dezelfde trend zien we bij scholieren uit oudere graden. Oudere scholieren klikken alle apps, behalve YouTube, vaker dagelijks open. Tieners uit de derde graad lager gebruiken over de hele lijn het minst apps. Instagram heeft de grootste verschillen wat betreft leeftijd: Dat springt van 4% die de applicatie gebruikt in de derde graad basisonderwijs, naar 59% in de derde graad secundair onderwijs. Het is opmerkelijk dat Netflix relatief laag scoort op dagelijks gebruik.
Op gebied van sociaaleconomische status (SES) merken we enkele opvallende zaken op. Jongeren met hoge SES gebruiken opvallend vaker Instagram (37% vs 28%), Snapchat (65% vs 52%), Spotify (37% vs 27%) en Smartschool (33% vs. 22%) meerdere keren per dag in vergelijking met jongeren met een lage SES. Jongeren met een lage SES zijn dan weer ferventere dagelijkse gebruikers van YouTube (32%) dan jongeren met een hoge SES (25%).
Jongeren gebruiken dagelijks allerhande media, dat bevestigen ook deze resultaten opnieuw. Hun belangrijkste dagelijkse media-activiteiten zijn vooral activiteiten die snel en met een grote mate aan flexibiliteit kunnen uitgevoerd worden. Ze versturen al snel meerdere berichten per dag of scrollen enkele minuten op hun socialemediafeeds, kijkend naar foto’s en korte filmpjes. Tragere media-activiteiten, zoals langere YouTube-video’s bekijken of series bingen, gebeurt eerder op wekelijkse basis.
Verder valt er een verschil naargelang gender, graad en sociaal-economische status op te merken. Meisjes en oudere leerlingen blijken over het algemeen ferventere dagelijkse mediagebruikers dan jongens en jongere graden. Mogelijk kan dit gelinkt worden aan het gegeven dat jongens en jongere graden hun voorkeur eerder geven aan ‘tragere’ media-activiteiten, zoals gamen of YouTube-kijken.
Die vele dagelijkse media-activiteiten doen dus niet verbazen dat de dagelijkse schermtijd van jongeren makkelijk tot ettelijke uren kan oplopen. We mogen echter niet met de vinger wijzen, want ook volwassenen kunnen de smartphone steeds moeilijker naast zich neer leggen. Uit data van de MobileDNA-onderzoeksapplicatie blijkt dat Vlamingen gemiddeld zo’n 3 uur per dag op hun smartphone zitten, een stijging van 20 minuten sinds Covid-19. Het wordt voor iedereen steeds moeilijker om de smartphone nog uit het dagelijkse leven weg te denken.
Hou de vinger aan de pols rond mediaonderzoek via de updates van Mediapunt.
Ontdek onze publicaties met nieuw onderzoek, artikels waarin we dieper in data duiken, aankondingen van interessante events en actualiteitsgerelateerde opiniestukken.
