In de zomer van 2023 lanceerde de Gentse gamestudio Larian Studios Baldur’s Gate 3, wat uitgroeide tot een heus succesverhaal. Voor het eerst ooit werd een Belgische productie game van het jaar op de prestigieuze Game Awards in Los Angeles (De Morgen, 2023). Het computerspel, gebaseerd op het populaire rollenspel Dungeons & Dragons, was bij release de bestverkochte game ter wereld. Hoewel de gamesector ook in ons land blijft groeien (Belgian Games, 2023), is het verhaal van Larian Studios een uitzondering. Zo is de ontwikkeling van games geen vanzelfsprekend proces, onder andere door het hoge prijskaartje van de productieprocessen. Om ideeën om te zetten in realiteit en een sterke positie te verzekeren op de internationale markt, leunt de gamesector dan ook op fondsen en subsidies.

In deze dataduik brengen we de Vlaamse gamesector en haar budgetten in kaart. Hiervoor baseren we ons op data van het Vlaams Audiovisueel Fonds (VAF) over een periode van vijf jaar: van 2018 tot en met 2022. Het gaat met andere woorden expliciet over de gameontwikkelaars die ondersteuning aanvroegen en ontvingen van het VAF/Gamefonds. Met andere woorden: gameproducties die geen VAF-steun ontvingen zijn niet opgenomen in deze dataduik.

Voor de volledigheid: De ondersteuning voor de Vlaamse gamesector gaat verder dan het VAF/Gamefonds. Sinds 2022 baseert het Vlaamse gamebeleid zich op de visienota ‘Level Up’. Deze nota introduceert onder andere de extra financiële middelen voor de sector (i.e. uitbreiding van het taxshelter), maar ook een bredere omkadering zoals de lancering van een gamehub en samenwerkmogelijkheden tussen de gamesector en de bredere mediasector.

Over het Gamefonds

Vier soorten games komen in aanmerking

Gameontwikkelaars in Vlaanderen hebben de mogelijkheid om financiële steun aan te vragen bij het Vlaams Audiovisueel Fonds (VAF) via het Gamefonds. Zij maken een onderscheid tussen vier genres van games:

1. Entertainmentgames hebben, zoals de term insinueert, entertainen als hoofddoel én verschijnen op een commercieel platform. Voorbeelden zijn Divine Ambition van producent Head First Studios en Ghost on the Shore van like Charlie.
2. Artistieke games omvatten experimentele games of games die dienen als interactieve kunst zoals: Please, Touch The Artwork door Studio Waterzooi.
3. Serious games verwijzen naar het type games dat specifieke vaardigheden aanleert of een maatschappelijk doel in de verf zet. De game neemt dan bijvoorbeeld de vorm aan van een sensibiliseringscampagne, zoals Liftoff van producent LuGus Studio, en Fluency Friends van SAY IT Labs.
4. Educatieve games: games die uitsluitend worden ingezet in het onderwijs. Bulb, gecreëerd door Curious Cats, is hier een voorbeeld van.

Ontwikkelingssteun voor verschillende stadia, budget voor creatie grootste

Het VAF verleent ondersteuning binnen vier ontwikkelingsstadia van een game: prototype, creatie, promotie en ondersteuning voor een educatieve versie. Deze stadia zijn bovendien verbonden aan een maximumbedrag waar gameontwikkelaars recht op hebben (zie figuur 1).

1. Aan de hand van de prototypesteun ontwikkelen studio’s een proof of concept, dat de belangrijkste gameplayelementen tentoonstelt (maximumbedrag: 25.000 euro).
2. Creatiesteun omvat drie categorieën. Ten eerste is er de vertical slice. Dit is een afgewerkt en speelbaar level dat de kernelementen van de gameplay weerspiegelt. Het doel is om mensen warm te maken voor het spel. Ten tweede is er ook de productiesteun, wat zich richt op de realisatie van de game. Tot slot is er de steun na release om games bijvoorbeeld over te zetten naar een nieuw platform of updates aan de game zoals de vertaling ervan (maximumbedrag van 400.000 euro overheen de drie categorieën).
3. De promotiesteun wordt aangesproken om een game in de markt te zetten en bij het juiste publiek te brengen. Dit gaat over de uitwerking van promotiemateriaal en deelname aan events (maximumbedrag: 75.000).
4. Aan de hand van de steun voor een educatieve versie, slagen studio’s erin om niet-educatieve games onder te brengen binnen een onderwijscontext. Dit gaat over aanpassingen aan de inhoud of de game voorzien van extra omkadering (maximumbedrag: 25.000).

Bovendien staat er een limiet op het bedrag dat het VAF investeert in een project. Zo is het maximumbedrag voor ondersteuning beperkt tot zo’n 500.000 euro.

Aanvraagdossiers onder de loep

Ruim helft ontwikkelingsaanvragen goedgekeurd

Het is vanzelfsprekend dat het VAF niet elke aanvraag goedkeurt, hoewel het doorgaans wel om de meerderheid gaat (zie figuur 2). Alleen 2019 kende meer negatieve beoordelingen (56%) dan positieve (44%) overheen de types ondersteuning.

Vooral entertainmentgames vragen ontwikkelingssteun

Tussen 2018 en 2022 dienden ontwikkelaars van entertainmentgames de meeste aanvragen in. De andere drie genres hinken duidelijk achterop: ze dienden jaar na jaar zichtbaar minder aanvragen in voor financiële ondersteuning voor de creatie van games (zie figuur 3).

Analyse van steun vanuit Gamefonds

Ruim 2,5 miljoen VAF-steun voor gamesector

In 2022 bedroeg het budget van het VAF/Gamefonds 3.123.635 euro. Dat jaar ontvingen 33 projecten ondersteuning van het VAF/Gamefonds, voor een totaalbedrag van 2.725.989 euro. Ongeveer 400.000 euro van het voorziene budget werd dus niet geïnvesteerd. Bij 26 van de 33 projecten droeg die financiële steun bij tot de creatie van de game, waaronder BattleSage (prod. Tovenaar), GAZZLERS (prod. Firewise Studio’s) en Big Shots (prod. AlterEyes). Deze steun was goed voor 2.610.989 euro. De categorie entertainmentgames ontving een aanzienlijk stuk van dit aangereikte budget (zie figuur 4).

Sterke genderonbalans, al neemt aantal vrouwelijke gamedirectors toe

Sinds 2018 verzamelt het Vlaams Audiovisueel Fonds data rond de genderbalans in de audiovisuele sector, waaronder ook de gamesector. Bij artistieke games is er een duidelijke vooruitgang op vlak van gendergelijkheid. In 2018, 2019 en 2020 ontving het VAF geen aanvragen van vrouwelijke game directors binnen dit genre. Dit veranderde in 2021, toen 33% van de aanvragen binnen artistieke games afkomstig waren van vrouwelijke game directors. Dit bleef stabiel in 2022. Een belangrijke kanttekening bij dit cijfer is dat het aantal aanvragen voor artistieke games doorgaans beperkt blijft. In de praktijk gaat het om één dossier in 2021 (Project Harry van gamedirector Yasmin Van de Werf) en twee dossiers in 2022 (Curiosmos van gamedirector Céline Veltman en The Curator van gamedirector Sine Özbilge). Ook binnen entertainmentgames is er een lichte stijging van 4% naar 7% in het aantal aanvragen door vrouwelijke gamedirectors.

Tegelijkertijd is er een groot gebrek aan representatie van vrouwelijke game directors binnen educatieve en serious games. De kleine omvang van de Vlaamse gamesector speelt zeker een rol: een studio met vrouwelijke ontwikkelaars van educatieve en serious games sloot haar deuren (VAF, 2022), wat onmiddellijk leidde tot een drastische daling in het aantal aanvragen van vrouwelijke gamedirectors.

Vrouwelijke gameontwikkelaars en directors vormen dus een minderheid binnen de sector. Die grote ongelijkheid is al merkbaar binnen de opleidingsprogramma's rond games en bijgevolg ook de ontwikkeling ervan (VAF, 2022). Een ondervertegenwoordiging binnen die opleidingen vertaalt zich in een beperkte doorstroom naar de sector. De Vlaamse gamesector en beleidsmakers staan de komende jaren voor de grote uitdaging om de onbalans tussen het aantal vrouwelijke en mannelijke gameontwikkelaars en directors weg te werken. Het kan de representativiteit in games en diversiteit aan games alleen maar ten goede komen.  

Meer weten over de Vlaamse gamesector?

Deze dataduik baseerde zich hoofdzakelijk op cijfers van het Vlaams Audiovisueel Fonds. Deze cijfers hebben we opgevraagd via de website van het VAF, het laatst geüpdatet op 14 februari 2023.

• Meer informatie over de werking van het Vlaams Audiovisueel Fonds (2022)
• In 2021 namen imec-SMIT-VUB en de Universiteit Antwerpen het audiovisuele beleid onder de loep. De gamesector komt hier eveneens aan bod en het rapport belicht, onder andere, de uitdagingen binnen de sector.
• De sectorfederatie Belgian Games publiceert jaarlijks een mapping van de Belgische gamesector.
• Bekijk de visienota ‘Level Up’ met meer info over het Vlaamse gamebeleid.