De Vlaamse krantenwereld wordt steeds kleiner. Niet in het aantal kranten, wel in het aantal eigenaars. In 1983 behoorden de acht belangrijkste kranten in Vlaanderen nog tot zeven verschillende bedrijven of mediagroepen. In 2023 daalde het aantal mediagroepen tot drie, terwijl er evenveel kranten waren.
Vlaanderen telt drie grote mediagroepen voor de geschreven pers:
Recent werd aangekondigd dat de redacties van Het Nieuwsbladen de Gazet van Antwerpen “verregaand” geïntegreerd zullen worden. Zij behoren namelijk tot dezelfde mediagroep – Mediahuis – en die moet besparingen doorvoeren (De Tijd, 23 april 2025). Dit soort berichten wakkert het debat over mediaconcentratie opnieuw aan. De Vlaamse Regulator voor de Media (VRM) waarschuwt al jaren voor de mogelijk negatieve invloed ervan op de nieuwsdiversiteit (zie bijvoorbeeld het rapport mediaconcentratie van 2014).
Maar klopt het wel dat meer mediaconcentratie altijd leidt tot minder nieuwsdiversiteit?
“Mediaconcentratie” verwijst naar de evolutie waarbij individuele krantentitels steeds vaker in handen komen van dezelfde mediagroep. Onderzoekers maken zich hier zorgen over, omdat dit kan leiden tot minder nieuwsdiversiteit.
Met “nieuwsdiversiteit” bedoelen we de waaier aan nieuwsverhalen, onderwerpen, standpunten of actoren die aan bod komen in het nieuws. Voldoende nieuwsdiversiteit is belangrijk, want hoe diverser het aanbod, hoe meer invalshoeken burgers te zien krijgen – en hoe beter ze geïnformeerd zijn. Voor een goed functionerende democratie is dat essentieel.
Maar is het wel zo dat meer mediaconcentratie altijd leidt tot minder nieuwsdiversiteit? Tot nu toe kan onderzoek hier geen eenduidig antwoord op geven. Verschillende studies geven uiteenlopende resultaten.
In deze dataduik kijken we naar een recente studie die de evolutie van nieuwsdiversiteit onderzoekt en de invloed van de toenemende mediaconcentratie erop analyseert in Vlaanderen. Om de tien jaar werd daarvoor alle berichtgeving uit de belangrijkste Vlaamse kranten gedurende één volledige week geanalyseerd. We focussen hier op de resultaten van 2013 en 2023.
Alhoewel het aantal mediagroepen in die periode hetzelfde bleef, vond er een belangrijke shift plaats met de oprichting van Mediahuis – de grootste mediagroep met maar liefst vier van de belangrijkste Vlaamse kranten – en het creëren van News City voor DPG Media (verder daarover meer).
Het resultaat is opvallend: alhoewel de mediaconcentratie toenam, is in het algemeen de nieuwsdiversiteit toegenomen in Vlaanderen. Gemiddeld genomen is er minder overlap tussen de verschillende kranten en is hun aanbod aan nieuwsverhalen dus verbreed.
Maar… als we kijken naar het effect van mediaconcentratie op nieuwsdiversiteit, zien we toch een significant negatieve invloed. Alhoewel de algemene nieuwsdiversiteit is gestegen, is het wel zo dat kranten die tot dezelfde mediagroep behoren meer overlap vertonen in welke nieuwsverhalen ze brengen en dus minder divers zijn.
Dat lijkt tegenstrijdig. Hoe kan dat?
We kunnen dit verklaren door naar de resultaten voor de verschillende mediagroepen te kijken.
DPG Media (Het Laatste Nieuws en De Morgen) toont een positieve evolutie: de inhoudelijke overlap tussen haar twee kranten is sterk gedaald. Dit is opvallend omdat in 2019 DPG Media ervoor koos om de nieuwsredacties van Het Laatste Nieuws, VTM en hun magazines samen onder te brengen in één gebouw: NewsCity. De redactie van De Morgen bleef apart werken en dat tonen de data ook aan.
Mediafin (De Tijd en – tot 2023 – Metro) toont ook een positieve evolutie. Mediafin bezit twee krantentitels met een sterk verschillend profiel: De Tijd is een financiële krant, terwijl Metro een gratis pendelaarskrant is. Tussen 2013 en 2023 werden ze nog meer verschillend van elkaar.
Mediahuis toont een heel ander verhaal. In tegenstelling tot de andere mediagroepen is de gemiddelde inhoudelijke overlap tussen haar kranten gestegen, wat betekent dat hun berichtgeving gemiddeld gezien meer op elkaar is gaan lijken.
De Standaard en Het Nieuwsblad zijn het enige krantenpaar dat een positieve evolutie maakte: hun overlap daalde tot een zeer laag niveau, zij zijn dus meer divers geworden. De andere krantenparen doen het minder goed op vlak van diversiteit. De Gazet van Antwerpen en Het Belang van Limburg gingen minder op elkaar lijken, maar behouden een significante overlap. De andere krantenparen werden minder divers, met als uitschieters Het Nieuwsblad en Gazet van Antwerpen, en Het Nieuwsblad en Het Belang van Limburg.
Enerzijds is de bezorgdheid rond mediaconcentratie terecht. Als kranten tot eenzelfde mediagroep behoren, is de kans groter dat ze meer overlap vertonen en dus meer op elkaar gaan lijken. Anderzijds toont deze studie aan dat het ook anders kan. Zelfs in een sterk geconcentreerde mediaomgeving zoals in Vlaanderen kan een krant haar eigenheid bewaren. De duidelijke verschillen tussen de mediagroepen wijzen erop dat dit afhangt van redactionele keuzes.
In tijden van economische druk kiezen mediabedrijven begrijpelijkerwijs voor samenwerking, schaalvoordelen en efficiëntie. Maar ook bewuste diversificatie is een haalbare strategie. De uitdaging? Een evenwicht vinden tussen efficiëntie achter de schermen en inhoudelijke diversiteit voor de lezer.
Hou de vinger aan de pols rond mediaonderzoek via de updates van Mediapunt.
Ontdek onze publicaties met nieuw onderzoek, artikels waarin we dieper in data duiken, aankondingen van interessante events en actualiteitsgerelateerde opiniestukken.
