Hoe rechtzaken als geweld tegen journalisten vermijden?

Onderzoeksrapporten tonen aan dat persvrijheid wereldwijd onder druk staat. Geweld tegen journalisten kan ook via juridische weg gebeuren, zoals met Strategische Rechtszaken Tegen Publieke Deelname (SLAPPs) die bedoeld zijn om kritische stemmen het zwijgen op te leggen. Hoewel sommige landen juridische bescherming bieden tegen SLAPPs, is het debat hierover in Europa pas recent begonnen. Dit artikel onderzoekt hoe Europese journalistieke zelfregulerende organen SLAPPs kunnen bestrijden, gebaseerd op 16 kwalitatieve antwoorden uit een vragenlijst. De resultaten bieden inzichten over de rol van zelfregulering bij juridische aanvallen op journalisten.

• Wat zijn SLAPPs? SLAPPs (Strategische Rechtszaken Tegen Publieke Deelname) zijn rechtszaken die vooral bedoeld zijn om journalisten en kritische stemmen te intimideren en te verzwijgen, in plaats van om echte juridische claims te behandelen.
• Veel landen, zoals het VK, hebben een duidelijke definitie van SLAPPs, terwijl andere landen, zoals Cyprus en Turkije, minder ervaring en kennis hebben over dit probleem.
• Doelen van SLAPPs: SLAPPs worden vaak gebruikt om mensen te intimideren en financiële of psychologische druk uit te oefenen, met als doelen te laten zwijgen.
• Aanklagers: SLAPPs worden meestal ingediend door politici of grote bedrijven, en soms ook door instellingen die misbruik maken van publieke middelen.
• Doelwitten: Journalisten, mediaorganisaties en persbureaus worden vaak het doelwit van SLAPPs, vooral als ze onderzoek doen naar gevoelige onderwerpen.
• Gevolgen: SLAPPs kunnen leiden tot hoge juridische kosten,veel tijdsverlies en psychologische stress voor de aangeklaagden, en kunnen het publieke vertrouwen in de media ondermijnen.
• Rol van mediabewakingsorganen: Veel mediabewakingsorganen zijn terughoudend om direct in SLAPP-zaken op te treden, omdat ze deze vaak als juridische kwesties beschouwen die buiten hun expertise vallen.
• Acties en ondersteuning: Sommige mediabewakingsorganen bieden juridische hulp en voeren publiekelijke campagnes om SLAPPs aan te pakken, maar er is een gebrek aan uniforme aanpak en samenwerking tussen landen en organisaties.