De mediapraktijken van Vlamingen zijn in het crossmediale landschap niet onder één noemer te vatten. Het media.dossier Crossmediagebruik in Vlaanderen beschrijft en analyseert zes mediaprofielen in detail, gaande van hun mediagebruiken en -attitudes tot sociodemografische karakteristieken.
Deze Dataduik belicht twee specifieke mediapraktijken: het routinematige van mediagebruik; en de aandachtigheid van mediagebruik. Beiden omvatten een spectrum van zeer routinematig tot zeer flexibel, en zeer aandachtig tot zeer onaandachtig. We maken gebruik van in de eerste plaats de kwalitatieve inzichten uit de gevoerde interviews binnen de CMM-studie (Van Damme et al., 2024). 47 Vlamingen, beschikkend over een van de zes geïdentificeerde repertoires, interviewden we over hun mediagebruiken, -praktijken en -attitudes.
Kort door de bocht kunnen we stellen dat Vlamingen beschikkend over een eerder disruptief mediaprofiel een flexibelere manier van omgaan met media hebben. Superstreamers en Multimedia meesters zijn minder gebonden aan een routinematige mediaconsumptie op weekbasis, maar zelfs ook gedurende de dag. Een verklaring is het centraal staan van de smartphone in hun mediapraktijken. Dit Zwitsers zakmes leent zich tot het altijd en overal uiteenlopende mediavormen te gebruiken.
Soms denk ik dat mijn smartphone aan mijn hand is vastgeplakt. Ik gebruik die echt heel veel, om filmpjes te bekijken, om te Instagrammen, om te chatten, ... (Superstreamer)
Als ik er zo over nadenk doe ik echt veel met mijn smartphone. Het is gewoon gemakkelijk om alles te doen (...) snel iets streamen of zo. (Multimedia meester)
Nieuwsomnivoren, TV & radioliefhebbers, Merktrouwen en de Traditionelen, oftewel de eerder traditionele mediagebruikers, gaan op een meer routinematige manier om met media. Bij de Traditionelen en Merktrouwen primeert lineair luisteren en kijken via radio en televisie. Zij stemmen af op voornamelijk Vlaamse mediamerken én tijdsgebonden: om 19u het journaal en vervolgens hun favoriete soapserie.
TV & radioliefhebbers – what’s in a name – maken ook vooral gebruik van radio en tv, maar wisselen af tussen routinematig afstemmen op hun favoriete programma’s en het opvragen (= on-demand) van uiteenlopende content. Bij de Nieuwsomnivoren verdwijnt het routinematige wat naar de achtergrond. Zij zijn steeds op zoek naar updates over het nieuws en vinden dit terug in het aanbod van Vlaamse mediamerken, maar gaan ook steeds vaker via allerhande platformen hun nieuwshonger stillen.
Wij hebben thuis zo wel onze gewoontes. Ik kijk graag naar mijn favoriete series 's avonds en dan volgen meestal ook nog wel interessante programma's. (Traditionele)
Ik weet gewoon graag wat er gebeurt in de wereld. Ja, op de hoogte zijn is echt belangrijk. Ik krijg via veel verschillende dingen eigenlijk constant updates. (Nieuwsomnivoren)
Opvallend is dat het al dan niet routinematig media consumeren zich weerspiegelt in het aandachtig of onaandachtig media gebruiken. Onze Superstreamers en Multimedia meesters plaatsen we eerder aan de onaandachtige kant. De smartphone is dus het centrale toestel in hun repertoire. Ze combineren het scrollen door sociale media feeds of andere apps met het bekijken of beluisteren van andere content, het zogenaamde ‘second-screening’. Multimedia meesters hebben een gelijkaardige manier om media te gebruiken. Ze hoppen echter nog vaker en sneller tussen verschillende platformen en toestellen, wat bijdraagt aan de vluchtigheid en de daaraan vaak gekoppelde onaandachtigheid van hun mediapraktijken.
Scrollen door Instagram is eigenlijk een hobby van mij; heel vaak bekijk ik dan ook een serie of luister ik naar wat muziek. (Superstreamer)
Helemaal aan het andere uiteinde van het spectrum bevinden zich de Traditionelen en de Merktrouwen. Dezen ‘second-screenen’ zelden of nooit, en omschrijven tv-kijken, de krant lezen of andere mediagebruiken echt als een activiteit. Enkel radioluisteren leent zich tot een combi van media- of andere activiteiten. De TV & radioliefhebbers schipperen tussen aandachtig media gebruiken als ze tv-kijken en eerder ongeconcentreerd als ze naar de radio luisteren.
Tot slot brengen de Nieuwsomnivoren hun mediagebruiken vaak terug tot het consumeren van nieuws. Dit moet en zal met een zekere mate van focus gebeuren. Andere contentvormen kunnen sporadisch met mindere aandacht worden geconsumeerd.
De radio speelt hier eigenlijk de hele dag. Ik ben hier vaak alleen en dan vind ik het wel aangenaam om wat achtergrondgeluid te hebben. (...) De tv gaat vaak pas aan rond zeven uur, om het nieuws mee te pikken en als er nog iets interessants nakomt, blijf ik kijken. (Tv & radioliefhebber)
Wat leert ons dit nu over de crossmediapraktijken van Vlamingen? Ten eerste tekenen verschillen tussen de zes mediaprofielen zich op verschillende niveaus af. We weten dat een aantal sociodemografische karakteristieken sterker verschillen naargelang we kijken naar disruptievere mediagebruiken ten opzichte van tradionelere mediagebruiken (bv., de eerste categorie zijn jonger). Breuklijnen tekenen zich uiteraard ook af in de mediapraktijken zelf (bv., Superstreamers hun mediagebruiken starten vanuit de smartphone, Traditionelen consumeren media vooral via tv en radio).
Wat ook steeds duidelijker wordt, is dat Vlamingen beschikkend over van elkaar verschillende mediaprofielen er ook andere media-attitudes op nahouden. Traditionelere profielen verkiezen een routinematig mediarepertoire en gebruiken media met opperste concentratie, terwijl disruptievere profielen over een veel flexibeler repertoire beschikken en media eerder vluchtig en ongeconcentreerd worden geconsumeerd. Belangrijke kanttekening hierbij is dat dit in se niets zegt over hun interesse in mediacontent. Het opgroeien met een overaanbod aan content in alle mogelijke vormen en via alle mogelijke kanalen leidt mogelijk tot het incorporeren van gecombineerde mediagebruiken, met andere woorden, zelden zich beperken tot het gebruiken van één mediavorm.
Wat uitzoomend lijkt de trend ingezet naar meer en meer Vlamingen die een disruptief mediarepertoire bezitten. Dit noopt mediaorganisaties tot een totaal andere aanpak: Hoe kan je deze groep nog boeien? Hoe kan je onderdeel uitmaken van hun mediadieet? Hoe kan je er dus voor zorgen dat je een van de primaire mediagebruiken wordt en blijft... .
Zit je na het lezen van deze dataduik nog met vragen?
Heb je een tip voor een andere dataduik? Laat het weten!
Hou de vinger aan de pols rond mediaonderzoek via de updates van Mediapunt.
Ontdek onze publicaties met nieuw onderzoek, artikels waarin we dieper in data duiken, aankondingen van interessante events en actualiteitsgerelateerde opiniestukken.
